1. Str. 354. 8 VIII 1689 r. 2. Str. 357. 12 VIII 1689 r. Tym razem w Modliborzycach narozrabiał… wieprz Stalimacha.
    A może była to sprytna intryga Szmulowej?

Jakub Kraszewski alias Stalimach (czy alias Stalimach pochodził od wykonywanego przez niego rzemiosła stelmacha zwanego dawniej również stalmachem?) z Modliborzyc hodował wieprzka. W sierpniu wieprzek osiągnął już pokaźne rozmiary i stał się wieprzem. Kiedy 8 sierpnia poczuł od sąsiedniego domostwa należącego do Żyda Szmula intensywny zapach mięsa i ryb, sforsował zagrodę i ruszył w kierunku skąd ten zapach dochodził. Tu trzeba nadmienić, że w tym czasie, w kalendarzu żydowskim, trwał post przed ich najsmutniejszym świętem Tisza be Aw (w tym roku wypadło w pierwszej połowie sierpnia), upamiętniającym zburzenie Pierwszej i Drugiej Świątyni Jerozolimskiej. Po tym okresie Żydzi obchodzą tzw. dzień radości i to prawdopodobnie na ten dzień Szmulowa zgromadziła większą ilość mięsa oraz zakupiła sporego szczupaka, aby zrekompensować rodzinie wyrzeczenia w okresie postu, a może nawet zaprosić jakichś gości na ucztę. Nic więc dziwnego, że po „wizycie” w ich piwnicy okazałego, głodnego wieprza będącego dodatkowo zwierzęciem „nieczystym”, widząc stan tej piwnicy, wpadła w rozpacz oraz wściekłość. Składając swoją protestację przyniosła do sądu, jako „załącznik” do swojej protestacji, pozostałość po uczcie tego wieprza, w postaci głowy szczupaka. Rozprawa odbyła się 12 sierpnia. Stalimach nie przyznał się jednak do winy stwierdzając, że nie będzie stróżem jej piwnicy, a mięso to mógł zjeść pies, a nie jego wieprz. Sąd nie uznaje jednak jego tłumaczenia.

Można jednak postawić również hipotezę spiskową. Otóż było upalne lato, trwał ścisły post, a w piwnicy było mięso i ryba. Mimo to piwnica była otwarta. Ponieważ zaczęło to się psuć i nie nadawało się już do jedzenia, Szmulowa postanowiła ułatwić wałęsającemu się po sąsiedzku wieprzkowi wejście do piwnicy, aby później zażądać odszkodowania od sąsiada za to, że niepilnując właściwie swojego wieprzka doprowadził do jej straty. Jeżeli Szmulowa miała taki plan, to udało się jej zrealizować go w pełni. Po tym wydarzeniu Żydzi, kiedy rozmawiali o oszukiwaniu gojów, przez wiele lat opowiadali sobie to jako dykteryjkę. Se non è vero, è ben trovato!

zstrafnił – zbeszcześcił;
doszci – dość;
wmiesie – w mięsie;
nieCzył – nie czynił;
drecie – dekrecie (nie wygląda to na skrót a raczej na pomyłkę w pisowni).

Niewierna Zydowka Szmulowa Miesczka Modliboska presentowała przed Vrzędem Woytowskim Ławniczem Modliboskym Ryby Głowę Sczupakowey Ktorego iey zstrafnił wieprz Uczciwego Iakuba Stalimacha wpiwnicy y przedtym miesa tak wiele zaktorą rybę presentuię sobie zł 26 i za mieso bo zacznych Zydow było iak sobie będą presentować zanią Ktore Sobię Obwodzyli przysieSznemi Ludzmi przy Ktorych tych presentiach więcey Sobię Szkody Kładzie wteyze piwnicy to iest niecki pod Piecem Stawianę zewSzyskim powywracał o te Szkody daię winę Panu Iakubowi Stalimachowi Miesczaninowi Modliboskiemu gdySz to od iego te szkodę Domostwa ma

2.

Actum Feria Sexta post Festum Sancti Laurentii
Martyris prox-a et 12 August AD. 1689.  

Przed Vrząd y Acta ninieysze Woytowskie Ławiczne Radzieckie Modliboskie przyszedszy osobliwie Niewierna Zydowka Szmolowa Miesczka Modliboska przełozyła Skargę na Uczciwego Iakuba Stalimacha Miesczanina Modliboskiego ySz iey wieprz (…) niecki zchmielami pokilka razy (…) powywracał y tak wiele szkody porobył na ostatku Sczupaka ziad zazł 26 Inoppositum odpowiedział Uczciwy Iakub Stalimach Isz ia niebędę strozem toiey Komory ani twego dobra botobie mogł to pies poiesć anie moi wieprz.

Sąd wysłuchawszy Stron obudwu Controwersiey y prepositiey Skargi Taki decret ferowali poniewaSz nie ras ani dwa doszci tego zeten wieprz poczynił skodę wmiesie to iuSz zas to mieso zapierszęm doyrzeniem iuz przebaczoną i Są postępki ale potrzecię Kiedy rybę ziad bo teSz był P. Stalimach napomniony od Urzędu żeby miał tego wieprza na bacznosci żeby więcey Skody nieCzył. tedy zatę rybę aby zapłacył Zydowi y nakład oddał. Zło 1/26 zaras po drecie