Str. 341, 342, 343, 344. 6 V 1689 r. 1. Andrzej i Anna Gorczycowie pokrzywdzeni podczas „tumultu” w karczmie u Żyda Rysia. 2. Jana Eskę sporo kosztował spór nad kupką koziego gnoju. 3. Jakub Kraszewski wraz ze swoją rodziną zawiera „pokój na wieczne czasy” z żydowskim małżeństwem Honów. 4. i 5. Dwie obdukcje razów otrzymanych w wyniku bójki między małżeństwem Trojanowskich a Wojciechem Farbą.

Na początku maja 1689 roku sąd w Modliborzycach rozpatrywał dwie sprawy, a 5 maja na wokandzie sąd miał już kolejne: awantura w karczmie (1), spór przy rozliczeniach (2), ugoda sądowa (3) i dwie obdukcje uczestników awantury (4 i 5).

1.

Andrzej i Anna Gorczycowie składają skargę na Walentego Jajkowicza. Bracia Jajkowicze (czasami nazwisko Jajkowicz zapisywane jest w protokółach jako Jajkowic albo Jajko) byli już wielokrotnie wymieniani w protokółach w związku z różnymi sprawami. Andrzej był co prawda mieszczaninem janowskim ale często przebywał u brata Walentego, modliborskiego rajcy, i brał udział w różnych imprezach zakrapianych alkoholem i w towarzyszącym tym imprezom awanturach. Co prawda Gorczyca uważa się za poszkodowanego w tej awanturze, ale sąd, po wysłuchaniu stron oraz świadków (chociaż w protokóle niniejszym nie zostało to zarejestrowane), ma odmienne zdanie o tym. Stwierdza, że obie strony były pijane i obie się „przemawiały”, w związku z czym karze obie strony i nakazuje im żyć i mieszkać „w zgodzie i miłości przyjacielskiej”.

2.

Sprawa między Wojciechem Naglicą a Janem Eską. Eska kupił od Naglicy „domek” ale widocznie nie dogadali się odnośnie szczegółów transakcji, bo Naglica zabrał z tego domku stół ponieważ Eska nie dopłacił mu 1 zł (taką kwotę za ten stół nakazał zapłacić sąd), mimo, że Naglica miał wcześniejszy dekret sądowy odnośnie tej niedopłaty. Eska miał jednak w tej sprawie odmienne od sądu zdanie. Postanowił, jako rekompensatę za ten stół przywłaszczyć sobie gnój, który znajdował się przed „domkiem”, a był wyrzucony z sieni tego „domku” (widocznie w tym „domku” Naglica trzymał kozy). Jest mało prawdopodobne, że Eska był nieświadomy, że gnój należy do Naglicy i że nie stanowi przynależności tegoż „domku”. Mało tego! Eska nie stawia się do sądu na przesłuchanie, a więc, mimo że sprawa wydaje się drobna, Eska nie może liczyć na łagodny wyrok. Nie mamy, niestety, możliwości zapoznania się ze stanowiskiem Eski w tej sprawie. Może zobaczylibyśmy wtedy obraz pokrzywdzonego przez ówczesny wymiar sprawiedliwości biednego człowieka?

Na końcu tego protokołu została wymieniona kwota kosztów procesowych. Zwykle nie podaję ich, bo kwoty są nieczytelne, ale w tym przypadku warto ją podać, bo jest bardzo wysoka – aż 17 złotych i jeden szeląg. Należy zwrócić jeszcze uwagę na ten szeląg. W owym czasie była to drobna, niepełnowartościowa miedziana moneta, zwana boratynką, o nominale 1/3 grosza, wprowadzona po „potopie” szwedzkim. Często podrabiana. Znamy chyba powiedzenia: „Niewart złamanego szeląga” albo „znać kogoś jak zły szeląg”.

3.

Jakub Kraszewski alias Stalimach z małżonką Anną i synami Kazimierzem i Tomaszem zawierają przed sądem zgodę „po wieczne czasy” z żydowskim małżeństwem Honów i zobowiązują się zapomnieć wszelkie dotychczasowe „poswarki”. Oczywiście ustanawiane są środki zabezpieczające – tzw. vadium, o których możemy przeczytać poniżej.

4. i 5.

Wojciech i Anna Trojanowscy zostali pobici na swoim gumnie (podwórku) przez Wojciecha Farbę i poddają się obdukcji. Oględziny „razów” pobitego małżeństwa przeprowadzają Adam Skiba i Kazimierz Kraszowski (Krasowski?). Wymieniony jako sprawca tego pobicia Wojciech Farba zgłasza się jednak z „reprotestacją” i poddaje obdukcji, z której wynika, że tych „razów” dostał równie dużo jak małżonka Trojanowskiego. W tym przypadku obdukcję prowadzą ławnicy Grzegorz Wójtowicz i Piotr Mazur. Nie wiemy, niestety, co było przyczyną tej gwałtownej bójki. Może dowiemy się później.

ziędnę, namięniony, słusznę, dawnę, itd. – autor bardzo często pisze ę tam gdzie powinno być e. Nie jest to chyba jakaś obowiązająca zasada bo u innech protokólantów to nie występuje, a więc raczej maniera tego protokólanta;
ostoł – o stół;
niedosci – niedość;
winidzie – wyjdzie;
maiąć, utwierdziąć – często stosowana maniera pisania miękkiej spółgłoski na końcu imiesłowów czynnych; Vadium inter honestum... – Zastaw pomiędzy uczciwym Jakubem Kraszewskim alias Stalimach i jego żoną Anną, synem Kazimierzem i Tomaszem, a z drugiej strony niewiernym Tadeuszem Honą i jego żoną Rywką.

ACtum F-ra Sexta Ante Festum Sancti Stanislai Episcopi
Et Martyris Prox-a. ?? 6 Maij Anno 1689.




Do Urzedu y Xiąg NinieySzych Woytowskich Ławnyczych Radzieckych przyszedSzy y StanąwSzy osobą Swoyą Uczciwy Andrzey Gorczyca Miesczanin Modliboski Społecznie y zMałzonką Swoią Anną połozyli Skargę na Sławetnego Pana Valentego Iaykowicza Raycę TudzieSz Modliboskiego Isz oni bawiący się wdomu Abraama Zyda alias Rysia y zMałzonkami Swemi poswarki między niemi zstały się nie znich Samych ale zludzi zktorych poswarkow Tumult zstał się wielki y wtym dostało się uczciwemu Iędrzeiowi Gorczycy wgłowę od Brata Rodzonego Pana Valentego Iaykowica Woyciecha zIanowa y Małzonce iego wrękę Andrzeiowey Gorczyczyney

Urząd NinieySzy wysłuchawSzy Stron tak tey iako y tey przełozenia Skargi Actora y odpowiedzi zapozwanego Controwersiey roSzney dotego wyrozumiawSzy y Swiatków opisan?? wyzey zobudwu Stron Stawionych pilnie

Taki Dekret między obiema Stronami Feruią PoniewaSz pokazało się ze obiedwie Stronie nagospodzie nietrześwie były ale tak ta tey iako y ta tey przymowiła wCzym się Uczciwemu Andrzeiowi Gorczycy dostało odPanów Iaykowic Tedy nakazuięmy Aby Pan Valenty Iaykowic oddał Panu Andrzeiowi Gorczycy złotych 5. A złoty Szescy Ktorysmy byli wynalezli wytrącamy za pogębek Woyciechowi Iaykowicowi zIanowa Ktory otrzymał (...) od uczciwego Andrzeia Gorczycy y zstego ta bytwa zstała się y hałas Aco się tyczy wykładow to zadna Strona tak ta tey iako y ta tey nie ma wracac ale się przy Urzędzie zaras ludzmi grzecznemi przeprosic y wzgodzie y miłosci przyiacielskiey zyć y mieSzkać. y wtym Pana Woyciecha Iaykowicza Miesczanina Ianowskiego zaniechać

ACtum Anno et Die Ut Supra

WSprawie między Stronami ziędney Uczciwym Woyciechem Naglicą ACtorem a zdrugą Uczciwym Ianem Eską Miesczany Modliborzyckiemi ySz ten namięniony Actor połozył Skargę naUczciwego Iana Eskę Który maiąć Domek odniego Kupiony to iest od Uczciwego Woyciecha Naglicy y miawSzy tam gnoy Swoy własny wyrzuczony zSieni ten mu ten mu Uczciwy Ian Eska nieopowiedzawSzy się ani prze?ełaiący Uczciwego Woyciecha Naglicę wyniosł na Swoi własny gront y maiąć dekret zsobą ostoł zesię niedosci zstało Naglicy zaniego według Dekretu Tedy nakazuięmy Dekretem naSzym aby za Gnoi ten Uczciwy Ian Heska Panu Woyciechowi Naglicy zapłacył zło?? y zastoł Złoty 1 aPan Woyciech Naglica Stoł teSz oddać ma Desczka Ktora zostaie p??sce Woyciecha Naglicy powinien ią oddać A ze Uczciwy Ian Eska niestanął aSz zawze?? pozwem powinien isć dowięzienia aztamtąd nie winidzie aSz się poręczy iako to wszystko wypełnic ma y Pana Woyciecha Naglicę Samotrzeć przeprosic przy Urzędzie y nakłady iakie sobie będzie pretendował przy?? Winy Koscielney pułfunta Wosku nie odpusczoney

Expensy zł 17 y Szeląg.

Anno D-ni. 1689 et. 6 Maij

Vadium inter honestum Iacobum Kraszewski alias Stalimach et Coniugem eius Annam itaque filius Casimirum et Thomasz et ex alia parte infidum Tadeum Hona et Coniugem ipsius Rywka (...) ySz tę obiedwie Stronie StanąwSzy przed Urząd Woytowski Ławniczy Radziecki Modliborski oSobami swemi Uskarzaiąć się iedna nadrugą osłowa nie uczciwę i nie słuSznę y nigdy niepodobnę y maiąć iuSz nie ras ani dwa prawo zsobą y poszwarki przeklectwa y inSzę nie zniesionę Słowa Tedy teraznieySzym Wadium między Sobą zawieraią y zamykaią Wiecznimi Czasy tak dawnę poswarki iako y teraznieySzę Utwierdzaiąć to między Sobą obiedwie Stronie ninieyszym pisaniem nic anic o wSzelakich tych Słowach niewspominać Aiezeliby Ktora strona iaką wzmiankę otym Uczyniła Ta popadać będzie za doswiatczęniem na??eySzem Stawionym przed Sąd Winy Koscielney Grzywien 10. Zamkowey grzywien 10 Urzędzkyey 6 y Sadz lubo raczey więzienię odprawić Tydzien zakłodką Te wszystkie Conditie nie odpuSzczonę bydz maią naco Sobie ręcę dali przy wzwySz namienionym Urzędzię

Sub his Actis Anno et die Ut Supra

Obductia razow opisanych Uczciwego Woyciecha Troianowskiego Które otrzymał ad Uczciwego Woyciecha Farby naSwoim własnym gumnie Ktory zapomniawSzy boiazni bozey y przyiazni blizniego Wazył się zadać razy Uczciwemu Woyciechowi Troianowskiemu i Małzonce iego Annie Które oglądanę Są zpozwolenia Pana Woyta ThomaSza PieniąSzka przes Uczciwych Panow Adama Skibę Kazimierza Kraszowskiego Który takie razy widzieli naprzod naprawey ręcę załokciem ras na pułtora Członka nasiniały drugi nalewey ręce raz (...) przy stawie na Członek Krwawy Item U małzonki tegoSz Woyciecha Troianowskiego naręcę Lewey ras na mi??li nizey Łokcia wzwySz na trzy Członki weśrotku czerwony o Kołoniego nasiniało Palec mały Ulewey reki rozdarty naplecy Sobie Cknie(?) naLewey nodzę na Udzie ras nasiniały przeciwko Ktoremu protestatas est iterum atque iterum Solenniter y Swiat Stawic doprawa

Sub Eodem ACtu Anno et die Ut supra

Reprotestatia Uczciwego Woyciecha Farby przy Ktorey Obductia razow opisanych iest widziane przes Uczciwych Panow Grzegorza Woytowicza y Piotra Mazura Ławnikow zpozwolenia Pana Woyta naprzod pierwszy ras na brwi Lewego oka Krwawy wzłuSz nadwa Członki drugi ras za Uchem Lewym ras iak włoski orzech trzeci na Lewym ramieniu ras wzłuSz y poprzek naCzłonku Krwią przenikły Czwarty ras nizey Łopatki Lewey ras Krwią przenikły wzłuSz na trzy Członki awSzerz a na dwa palca przeciwko Ktoremu reprotestatia est iterum atque iterum. y Swiatki Stawic doprawa