Strona 284. 26 marca 1688 rok. 1. Jajkowicz niesłusznie posądzony przez Pikulę o kradzież bindasa. 2. Rzemieślnik Piechowicz został obrażony przez Kryńskiego na weselu u Mazurkiewicza.
Dwie sprawy w jednym akcie czyli na jednym posiedzeniu. Informuje o tym łacińska fraza „Sub Eodem Actu”.
1. W pierwszej sprawie powodem (actorem) jest mieszczanin Jajkowicz (nazwisko spotykane raczej w Małopolsce) posądzony przez innego mieszczanina, Pikulę, o kradzież bindasa. Była to siekiera ciesielska albo sukmana. Z protokółu nie dowiadujemy się, o co chodziło. Wziąwszy jednak pod uwagę funkcjonujące wówczas w języku polskim słowo bindasz oznaczające męski członek, w Modliborzycach wymawiane przecież jako bindas, można przypuszczać, że ta dwuznaczność musiała wywołać wesołość wśród obecnych na sprawie (bindasz – patrz fraszka J. Kochanowskiego O gospodyniey). Jajkowicz wpadł do domu Pikuli i zrobił mu awanturę, po czym skierował sprawę do sądu. Ten ukarał obu – Pikulę za niesłuszne posądzenie (nie potrafił udowodnić winy Jajkowiczowi, natomiast Jajkowicza za wtargnięcie do domu Pikuli.
Podwójny krzyżyk w dokumencie oznacza, albo znak wypunktowania, albo odnośnik (stosowany czasem w tej funkcji w dawnych dokumentach).
2. Druga sprawa zawiera ciekawą informację, bo jest to informacja o istnieniu cechu w Modliborzycach, którego przedstawiciele przyszli w sukurs publicznie (na weselu) rzemieślnikowi obrażonemu słowami, że jest „nie Rzemiesnik ale Partacz”, a także innymi słowami uznawanymi wówczas za obraźliwe. Przy okazji dowiadujemy się, jakie były to słowa w XVII wieku.
Protokół ten, jakkolwiek zakończony, bo na tej samej stronie rozpoczyna się następny, to jednak brak jakiejś wzmianki co do dalszego ciągu sprawy (może będzie w dalszej części Księgi).
Ze spraw językowych: należy zwrócić uwagę na sposób zapisu słowa iść – protokólant zastosował polskie litery ś oraz ć; słowa Samo Czwart, czyli samoczwart, oznaczają we czterech; Chyłku – powinno być raczej schyłku czyli „końcu”, czyli zamiast zChyłku powinno być z schyłku zapisane wg ówczesnej normy zSchyłku; słowo obiesić (powinno być raczej obwiesić) znaczy powiesić. Co miał na myśli wypowiadający te słowa? Żartował? Straszył?
|
ACtum Coram Officio Modlibozycensi |
Wsprawie agituiącej Sie miedzy Stronami z iednę Sławetnym Walentem Iaykowicem Actorem. z drugą Mikołaiem Pikulą Miesczany Modliboziczkiemi. Iz pomieniony Mikołay Pikula zadał Walentemu Iaykowiczowi o iakis Bindas Ukradziony a tego niedowiodł y Walenty Iaykowic ukazawszy wywod z Urzędu Ulianowskiego. iako iest nic winny tego Bindasa.
Sąd Ninieyszy Woytowski Radziecki Ławiczny Wysłuchawszy (...) obudwu skargi y protestytiey y nasłuchawszy Się roznych Controwersiey zChyłku Swego Zupełnego Decret Feruią. Poniewasz Mikołay Pikula Walentemu Iaykowicowi nie dowiodł (...) Bindas, ma popadac Winy Naprzod Wosku Funtow dwa do koscioła Modlibozyczkiego Zamkowi Grzywien dwie Urzedowi Grzywna iedna (...) tego ma iść na Wiezienie Mieyskie dni 3 (...) y ztamtąd nie ma schodzic aż poręczyc iako ma tym Condycyom cotym?? Uczynić ma# Aze to Walenty Iaykowicz na szedł w dom(?) Mikołaia Pikulę ma popadać Winy na??we do (...) Koscioła Modlibozyczkiego Wosku Funt ieden Zamkowi grzywna iedna Urzednickiey groszy:24 y ma iść na Wiezienie Mieyskie dobrowolnie y ztamtąd nie zchodzic (...) Się poreczy iako ma dosyc Uczynic dekretowi# Wykłady Mikołay Pikula Walentemu Iaykowiczowi powinien o (...) Złotych Szesnascie a to na trzy raty Naprzot ex (...) przyDekrecie Zło: 5. Na Swiątki Zło: 5. (...) Złotych 6. y Maią Się przeprosic toiest Mikołay Pikula (...) Ludzmi Poczciwemi Samo Czwart. także tez Walenty Iaykowicz temiz Ludzmi ma przeprosic Mikołaia Pikulę y Winy wyzey o pisane nie maią bydz opusczone Vigore Praesentis Decreti
Sub Eodem Actu
Personaliter stanąwszy Uczciwy Marcin Piechowicz y z Całym Cechem y Bracią Protestatus est his Formalibus vestis Contra Franciscum Krynski który mi zadał Przy Actie(?) Weselnym w Domu Pana Marcina Mazurkiewicza Zes iest Gnoiek Skurwysyn nic dobrego Szusniak ze wsi y nie Rzemiesnik ale Partacz a twoia rzecz za szię Przeciwko któremu Protestatus est (...) (...) y Swiadek Stawił z ktorem Sobie Prawnie postąpic Iestu Marcin Sawinski Personaliter stanąwszy zeznał Sub Vera Conscientia et Juramento Corporati Ze ia bywszy na Weselu u Marcina Mazurkiewicza nie słyszałem z Czego Się co ??adło alem słyszał ze Marcin Piechowicz rzekł choć ia ze wsi ale tak mogę obiesic Mieyskiego Synku iako y ze wsi.Iestli Stanisław Sawinski Personaliter stanąwszy recognauit Sub Vera Conscientia et Iuramento Corporali (...) Formalibus (...) Zem ia nazaiustrz słyszał u Andrzeia Paluchowica ze się załował Marcin Puchowicz na Franciszka Krynskiego ze mie barco zniewazył słowami mient??wemi.